Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM

Detalhes bibliográficos
Autor(a) principal: Marubo, Gilberto Nascimento Doles
Data de Publicação: 2022
Tipo de documento: Trabalho de conclusão de curso
Idioma: por
Título da fonte: Repositório Institucional da UFAM
Texto Completo: http://riu.ufam.edu.br/handle/prefix/6671
Resumo: Waἷ meíti, Pití merá maiya yorã meíti, naivo ivo piá meítἷ, ikiya noke Marubo, waἷ meítiro ramachta nõ meíti marivi naívo meíti, comunidade Paulinho, namã. Nõ aya shovití meíti rivi, nokӗ sheni rasἷni noke yosἷtise nõ anõ meíki nokӗ maἷsho. Pití vaná õsi õsipakἷ merá mashõ piaya noke yora, askásho piti nõ meramá nawã tanáti iki yama, nawã vanãsho nõ anea wetsá, nokӗ vanãsho nõ anero wetsa aká. Askai veso kõya nokero nokӗ shovõsho. Vari tõmase wai akaya nokӗ, rakatinἷsho nõ mea naivo meítiro, anõsho kakataikἷ chinã paovo, pití imãinõ norise nõ piáma yora ashkãkἷ pimaí, anõ saíki piti ichná misi inã aki veso koya yora nokero. Nokӗ sheni wetsa rasἷ ipawa tõse nõ iki rivi. Piti tae yavorasἷ, atsá, kari, poa, mai wanἷ, pakasiõ, txepe, yovἷ, õsõἷ, askarasἷ nõ meráma waἷ meíti. Mani, sheki, wani, shõpa, kãká, warã, sãtítxa, taováta aka. Askarasἷ piti merá mashõ pií nõ veso kõa nokӗ maishõ. Waἷ meíti nawa nõ oἷma marívi, askashõ nokӗ meíti ramaro nõ kayá kaví akatsai, neskai nõ meiki tsikἷ nokero nã nokӗ raka tinἷsho veso kosho nokӗ tanatí enema nokero. Anõpaí yora koἷsho noke piti vana eneimai nõ vesokõa naivo maἷsho. Nokӗ tanáti enemasvi, nokӗ meiti enemasvi, nokӗ vana petximasvi aki shokoya naivo maἷ. Nõ anõ vesótá pití.
id UFAM-1_a9203fadadaa4390b578fc3880104a74
oai_identifier_str oai:localhost:prefix/6671
network_acronym_str UFAM-1
network_name_str Repositório Institucional da UFAM
repository_id_str
spelling Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AMPiti mera maíya yora roe ene wakã, ponõtiya sawéa namã yorã me iti, Atalaia do Norte-AMAgricultura indígenaWaἷ meítiAgricultura tradicionalPití merá maiya yorã meítiRio ItuíAgroecossistemas amazônicosAgrobiodiversidadeComunidade Paulinho namãCIENCIAS AGRARIAS: AGRONOMIAIndígenas da América do Sul - Amazônia - AgriculturaÍndios Marubo - AgriculturaAgrobiodiversidade - AmazôniaWaἷ meíti, Pití merá maiya yorã meíti, naivo ivo piá meítἷ, ikiya noke Marubo, waἷ meítiro ramachta nõ meíti marivi naívo meíti, comunidade Paulinho, namã. Nõ aya shovití meíti rivi, nokӗ sheni rasἷni noke yosἷtise nõ anõ meíki nokӗ maἷsho. Pití vaná õsi õsipakἷ merá mashõ piaya noke yora, askásho piti nõ meramá nawã tanáti iki yama, nawã vanãsho nõ anea wetsá, nokӗ vanãsho nõ anero wetsa aká. Askai veso kõya nokero nokӗ shovõsho. Vari tõmase wai akaya nokӗ, rakatinἷsho nõ mea naivo meítiro, anõsho kakataikἷ chinã paovo, pití imãinõ norise nõ piáma yora ashkãkἷ pimaí, anõ saíki piti ichná misi inã aki veso koya yora nokero. Nokӗ sheni wetsa rasἷ ipawa tõse nõ iki rivi. Piti tae yavorasἷ, atsá, kari, poa, mai wanἷ, pakasiõ, txepe, yovἷ, õsõἷ, askarasἷ nõ meráma waἷ meíti. Mani, sheki, wani, shõpa, kãká, warã, sãtítxa, taováta aka. Askarasἷ piti merá mashõ pií nõ veso kõa nokӗ maishõ. Waἷ meíti nawa nõ oἷma marívi, askashõ nokӗ meíti ramaro nõ kayá kaví akatsai, neskai nõ meiki tsikἷ nokero nã nokӗ raka tinἷsho veso kosho nokӗ tanatí enema nokero. Anõpaí yora koἷsho noke piti vana eneimai nõ vesokõa naivo maἷsho. Nokӗ tanáti enemasvi, nokӗ meiti enemasvi, nokӗ vana petximasvi aki shokoya naivo maἷ. Nõ anõ vesótá pití.Essa pesquisa teve como objetivo estudar a Agricultura Marubo do Vale do Javari a partir do estudo de caso da Comunidade Paulinho. As espécies agrícolas possuem nomenclatura Marubo e neste trabalho serão apresentadas em português. Em parte, algumas espécies não foram identificadas biologicamente, mas apesar desse desconhecimento a Terra Indígena Vale do Javari, está cercada por área de grande relevância e é reconhecida em sua riqueza biológica, do lado brasileiro assim como o lado peruano do rio Javari, situação que indica que no Vale do Javari seus povos manejam uma grande diversidade de plantas e animais. Na agricultura do povo Marubo as variedades cultivadas são fundamentais para a garantia da segurança alimentar. Algumas plantas, como raízes e tubérculos, são especialmente importantes para a alimentação dessas populações indígenas que praticam uma agricultura voltada para sobrevivência, como é o caso dos Marubos. A agricultura tradicional e familiar é um modelo eficiente de conservação da agrobiodiversidade, constituindo uma importante fonte de diversidade genética que torna as plantas resistentes à estresses bióticos e abióticos. Neste sentido, o conhecimento da diversidade de populações de espécies cultivadas é essencial para práticas de conservação e manejo. Nesse sentido, este trabalho de pesquisa é de importância e pretende somar à troca de experiência dos saberes e conhecimento tradicional do povo Marubo ao conhecimento científico que eu mesmo venho desenvolvendo junto à Universidade Federal do Amazonas. A ideia é que possamos reconhecer agrobiodiversidade local e, assim, trabalhar pela sua preservação, contribuir para as políticas públicas socioambientais e de etnodesenvolvimento em curso no território desse povo Marubo.1A minha dificuldade para deste processo sobre o preenchimento de deposito. Além disso, esse processo cada vez mais difícil de acesso internet ou seja, mesmo assim conseguido para o arquivamento de meu TCC-2022.NãoBrasilINC - Instituto de Natureza e Cultura (Benjamin Constant)Benjamin Constant (AM)Ciências Agrárias e do Ambiente - Licenciatura - Benjamin ConstantCanalez, Geise de Góeshttp://lattes.cnpq.br/8966529345366877Aquino, Lindon Jhonson Neveshttp://lattes.cnpq.br/8145614490101178Miléo, Líbia de Jesushttp://lattes.cnpq.br/6996017823343535Marubo, Gilberto Nascimento Doles2023-06-06T14:57:12Z2023-06-06T14:57:12Z2022-09-13info:eu-repo/semantics/publishedVersioninfo:eu-repo/semantics/bachelorThesisMARUBO, Gilberto Nascimento Doles. Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM. 2022. 42 f. Trabalho de Conclusão de Curso (Bacharelado em Agronomia) - Universidade Federal do Amazonas, Benjamin Constant (AM), 2022.http://riu.ufam.edu.br/handle/prefix/6671porAn error occurred getting the license - uri.info:eu-repo/semantics/openAccessreponame:Repositório Institucional da UFAMinstname:Universidade Federal do Amazonas (UFAM)instacron:UFAM2023-06-06T14:58:11Zoai:localhost:prefix/6671Repositório InstitucionalPUBhttp://riu.ufam.edu.br/oai/requestopendoar:2023-06-06T14:58:11Repositório Institucional da UFAM - Universidade Federal do Amazonas (UFAM)false
dc.title.none.fl_str_mv Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM
Piti mera maíya yora roe ene wakã, ponõtiya sawéa namã yorã me iti, Atalaia do Norte-AM
title Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM
spellingShingle Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM
Marubo, Gilberto Nascimento Doles
Agricultura indígena
Waἷ meíti
Agricultura tradicional
Pití merá maiya yorã meíti
Rio Ituí
Agroecossistemas amazônicos
Agrobiodiversidade
Comunidade Paulinho namã
CIENCIAS AGRARIAS: AGRONOMIA
Indígenas da América do Sul - Amazônia - Agricultura
Índios Marubo - Agricultura
Agrobiodiversidade - Amazônia
title_short Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM
title_full Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM
title_fullStr Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM
title_full_unstemmed Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM
title_sort Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM
author Marubo, Gilberto Nascimento Doles
author_facet Marubo, Gilberto Nascimento Doles
author_role author
dc.contributor.none.fl_str_mv Canalez, Geise de Góes
http://lattes.cnpq.br/8966529345366877
Aquino, Lindon Jhonson Neves
http://lattes.cnpq.br/8145614490101178
Miléo, Líbia de Jesus
http://lattes.cnpq.br/6996017823343535
dc.contributor.author.fl_str_mv Marubo, Gilberto Nascimento Doles
dc.subject.por.fl_str_mv Agricultura indígena
Waἷ meíti
Agricultura tradicional
Pití merá maiya yorã meíti
Rio Ituí
Agroecossistemas amazônicos
Agrobiodiversidade
Comunidade Paulinho namã
CIENCIAS AGRARIAS: AGRONOMIA
Indígenas da América do Sul - Amazônia - Agricultura
Índios Marubo - Agricultura
Agrobiodiversidade - Amazônia
topic Agricultura indígena
Waἷ meíti
Agricultura tradicional
Pití merá maiya yorã meíti
Rio Ituí
Agroecossistemas amazônicos
Agrobiodiversidade
Comunidade Paulinho namã
CIENCIAS AGRARIAS: AGRONOMIA
Indígenas da América do Sul - Amazônia - Agricultura
Índios Marubo - Agricultura
Agrobiodiversidade - Amazônia
description Waἷ meíti, Pití merá maiya yorã meíti, naivo ivo piá meítἷ, ikiya noke Marubo, waἷ meítiro ramachta nõ meíti marivi naívo meíti, comunidade Paulinho, namã. Nõ aya shovití meíti rivi, nokӗ sheni rasἷni noke yosἷtise nõ anõ meíki nokӗ maἷsho. Pití vaná õsi õsipakἷ merá mashõ piaya noke yora, askásho piti nõ meramá nawã tanáti iki yama, nawã vanãsho nõ anea wetsá, nokӗ vanãsho nõ anero wetsa aká. Askai veso kõya nokero nokӗ shovõsho. Vari tõmase wai akaya nokӗ, rakatinἷsho nõ mea naivo meítiro, anõsho kakataikἷ chinã paovo, pití imãinõ norise nõ piáma yora ashkãkἷ pimaí, anõ saíki piti ichná misi inã aki veso koya yora nokero. Nokӗ sheni wetsa rasἷ ipawa tõse nõ iki rivi. Piti tae yavorasἷ, atsá, kari, poa, mai wanἷ, pakasiõ, txepe, yovἷ, õsõἷ, askarasἷ nõ meráma waἷ meíti. Mani, sheki, wani, shõpa, kãká, warã, sãtítxa, taováta aka. Askarasἷ piti merá mashõ pií nõ veso kõa nokӗ maishõ. Waἷ meíti nawa nõ oἷma marívi, askashõ nokӗ meíti ramaro nõ kayá kaví akatsai, neskai nõ meiki tsikἷ nokero nã nokӗ raka tinἷsho veso kosho nokӗ tanatí enema nokero. Anõpaí yora koἷsho noke piti vana eneimai nõ vesokõa naivo maἷsho. Nokӗ tanáti enemasvi, nokӗ meiti enemasvi, nokӗ vana petximasvi aki shokoya naivo maἷ. Nõ anõ vesótá pití.
publishDate 2022
dc.date.none.fl_str_mv 2022-09-13
2023-06-06T14:57:12Z
2023-06-06T14:57:12Z
dc.type.status.fl_str_mv info:eu-repo/semantics/publishedVersion
dc.type.driver.fl_str_mv info:eu-repo/semantics/bachelorThesis
format bachelorThesis
status_str publishedVersion
dc.identifier.uri.fl_str_mv MARUBO, Gilberto Nascimento Doles. Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM. 2022. 42 f. Trabalho de Conclusão de Curso (Bacharelado em Agronomia) - Universidade Federal do Amazonas, Benjamin Constant (AM), 2022.
http://riu.ufam.edu.br/handle/prefix/6671
identifier_str_mv MARUBO, Gilberto Nascimento Doles. Agricultura Marubo do Vale do Javari: estudo de caso na Comunidade de Paulinho, Atalaia do Norte-AM. 2022. 42 f. Trabalho de Conclusão de Curso (Bacharelado em Agronomia) - Universidade Federal do Amazonas, Benjamin Constant (AM), 2022.
url http://riu.ufam.edu.br/handle/prefix/6671
dc.language.iso.fl_str_mv por
language por
dc.rights.driver.fl_str_mv An error occurred getting the license - uri.
info:eu-repo/semantics/openAccess
rights_invalid_str_mv An error occurred getting the license - uri.
eu_rights_str_mv openAccess
dc.publisher.none.fl_str_mv Brasil
INC - Instituto de Natureza e Cultura (Benjamin Constant)
Benjamin Constant (AM)
Ciências Agrárias e do Ambiente - Licenciatura - Benjamin Constant
publisher.none.fl_str_mv Brasil
INC - Instituto de Natureza e Cultura (Benjamin Constant)
Benjamin Constant (AM)
Ciências Agrárias e do Ambiente - Licenciatura - Benjamin Constant
dc.source.none.fl_str_mv reponame:Repositório Institucional da UFAM
instname:Universidade Federal do Amazonas (UFAM)
instacron:UFAM
instname_str Universidade Federal do Amazonas (UFAM)
instacron_str UFAM
institution UFAM
reponame_str Repositório Institucional da UFAM
collection Repositório Institucional da UFAM
repository.name.fl_str_mv Repositório Institucional da UFAM - Universidade Federal do Amazonas (UFAM)
repository.mail.fl_str_mv
_version_ 1798061061331484672