Validade e competência plurilíngue : reflexões sobre os pressupostos teóricos do exame Celpe-Bras
Autor(a) principal: | |
---|---|
Data de Publicação: | 2022 |
Tipo de documento: | Dissertação |
Idioma: | por |
Título da fonte: | Repositório Institucional da UFPR |
Texto Completo: | https://hdl.handle.net/1884/78811 |
Resumo: | Orientadora: Prof.ª Dra. Adriana Cristina Sambugaro de Mattos Brahim |
id |
UFPR_0b792bdc2f72e168b8b445b28ad91e1c |
---|---|
oai_identifier_str |
oai:acervodigital.ufpr.br:1884/78811 |
network_acronym_str |
UFPR |
network_name_str |
Repositório Institucional da UFPR |
repository_id_str |
308 |
spelling |
Cordovil, Amanda Letícia SouzaUniversidade Federal do Paraná. Setor de Ciências Humanas. Programa de Pós-Graduação em LetrasBrahim, Adriana Cristina Sambugaro de Mattos, 1972-2022-09-20T17:47:08Z2022-09-20T17:47:08Z2022https://hdl.handle.net/1884/78811Orientadora: Prof.ª Dra. Adriana Cristina Sambugaro de Mattos BrahimDissertação (mestrado) - Universidade Federal do Paraná, Setor de Ciências Humanas, Programa de Pós-Graduação em Letras. Defesa : Curitiba, 27/05/2022Inclui referênciasÁrea de concentração: Estudos LinguísticosResumo: Diversos são os motivos que ocasionam os fluxos migratórios que vivenciamos com o passar dos anos, como em situações de refúgio, de trabalho, de intercâmbio etc., assim como várias são as razões em casos de pessoas que procuram praticar uma língua estrangeira mesmo dentro de seu país de origem. Logo, uma das consequências desses movimentos é o aumento da solicitação dos exames de proficiência em línguas estrangeiras. Nesse sentido, ao considerar a relevância dessas avaliações, defini como objeto de estudo o Certificado de Proficiência em Língua Portuguesa para Estrangeiros, Celpe-Bras. O Celpe-Bras é o exame de proficiência em língua portuguesa reconhecido pelo governo do Brasil e que pode ser utilizado tanto para a entrada no ensino superior brasileiro, por meio dos programas PEC-G e PEC-PG, como para entrada no mercado de trabalho, validação de diplomas e até em processos de naturalização brasileira. Assim, dado seu papel social, procurei analisar a estrutura desse exame, mais especificamente a partir do Documento-base do exame Celpe- Bras, por ter sido o último documento oficial publicado, em 2020, e por ser um documento base de seus pressupostos teóricos. Portanto, como objetivo geral, procurei investigar a validade de sua base teórica, assim como refletir sobre a prática da Competência Plurilíngue em seu processo avaliativo. Para isso, me vali de uma metodologia documental de indução analítica, ou seja, qualitativa-interpretativista (BORTONI-RICARDO, 2008; LÜDKE E ANDRÉ, 2015), baseada na concepção trans-indisciplinar e crítica da área da linguística aplicada (LA) (PENNYCOOK, 1998; SIGNORINI, 1998; FABRÍCIO, 2006; MOITA LOPES, 2009). Por meio dessas concepções, primeiro discuto sobre a área de avaliação em língua estrangeira, seu histórico e perspectivas científicas (OLLER, 1979; CANALE E SWAIN, 1980; FARHADY, 1982; CANALE, 1983; VOLLMER, 1983; WIDDOWSON, 1991; BROWN, 2000; CLARK, 2000; SCHLATTER, GARCEZ E SCARAMUCCI, 2004a; SPOLSKY, 2017; RODRIGUES, 2020), bem como os aspectos que podem ser utilizados para atestar a validade de um exame (SCHOFFEN, 2009; RETORTA E MAROCHI, 2018). Depois, trato sobre a definição do monolinguismo e seu surgimento (CALVO, 2011; MONTEAGUDO, 2012; ESPÍRITO SANTO E BARROS, 2018), assim como do plurilinguismo (CONSELHO DA EUROPA, 2001; 2016; 2018; MELO-PFEIFER E SCHMIDT, 2014; MARIZ, SILVA E SILVA, 2017; COSTE, 2019), relacionando-os com a realidade brasileira (STURZA E FIEPKE, 2017; ESPÍRITO SANTO E BARROS, 2018; FERREIRA, 2018). Ainda desenvolvo entendimentos sobre os estudos filosóficos de língua(gem) estabelecidos pelo Círculo de Bakhtin, relacionando sua concepção de língua(gem) com o monolinguismo e o plurilinguismo (BAKHTIN, 2003; 2008; 2010; 2015; 2016; DI FANTI, 2003; CAVALCANTE FILHO E TORGA, 2011; FARACO, 2013; 2017; VOLÓCHINOV, 2018). Assim, como considerações finais, apresento as constatações de minha análise e explico o porquê de pensar a Competência Plurilíngue no processo avaliativo do Celpe-Bras.Resumen: Los motivos que causan los flujos migratorios que vivimos con el paso de los años, observables en las situaciones de refugio, de trabajo, de intercambio de estudiantes, etc., así como muchas son las razones por las que las personas buscan aprender y practicar lenguas extranjeras en su propio país de origen; una consecuencia de este movimiento es la creciente solicitud de los exámenes de lengua extranjera. Por lo tanto, hay que tener en cuenta la importancia de estas evaluaciones, propuse cómo objeto de investigación el Certificado de Proficiencia en Lengua Portuguesa para Extranjeros, el Celpe-Bras. El Celpe-Bras es un exámen de proficiencia en lengua portuguesa reconocido por el gobierno de Brasil y que tiene utilidad para el ingreso en instituciones de grado superior brasileñas, por medio de los programas PEC-G y PEC-PG, también para ingresar en el mercado de trabajo, validación de diplomas o proceso de naturalización brasileña. De modo que, por su papel social, propuse hacer un análisis de la estructura del exámen, de manera más específica al Documento-base del exámen Celpe-Bras, por ser el último documento publicado de manera oficial, en 2020, y también por ser un documento de presupuestos teóricos de base. Por lo tanto, cómo objetivo general, intenté investigar su base teórica, así cómo reflejar acerca de la práctica de la Competencia Plurilingüe en el proceso de evaluación. Puesto que, utilicé una metodología documental de inducción analítica, esto es, cualitativa-interpretativista (BORTONIRICARDO, 2008; LÜDKE Y ANDRÉ, 2015), basada en la concepción trans-indiciplinar y crítica del área de la lingüística aplicada (LA) (PENNYCOOK, 1998; SIGNORINI, 1998; FABRÍCIO, 2006; MOITA LOPES, 2009). Por medio de estas concepciones, primero hago la discusión sobre el área de evaluación en lengua extranjera, su história y perspectivas científicas (OLLER, 1979; CANALE Y SWAIN, 1980; FARHADY, 1982; CANALE, 1983; VOLLMER, 1983; WIDDOWSON, 1991; BROWN, 2000; CLARK, 2000; SCHLATTER, GARCEZ Y SCARAMUCCI, 2004a; SPOLSKY, 2017; RODRIGUES, 2020), así como los aspectos que pueden ser utilizados para comprobar la validez de un exámen (SCHOFFEN, 2009; RETORTA Y MAROCHI, 2018). Luego, hablo de la definición del monolingüismo y su surgimiento (CALVO, 2011; MONTEAGUDO, 2012; ESPÍRITO SANTO Y BARROS, 2018), así como del plurilingüismo (CONSEJO DE EUROPA, 2001; 2016; 2018; MELOPFEIFER Y SCHMIDT, 2014; MARIZ, SILVA Y SILVA, 2017; COSTE, 2019), relacionandolo com la realidad brasileña (STURZA Y FIEPKE, 2017; ESPÍRITO SANTO Y BARROS, 2018; FERREIRA, 2018). Después desarrollo el entendimiento sobre los estudios filosóficos de lengua(jem) establecidos por el Círculo de Bakhtin, relacionando su concepción de lengua(jem) con el monolingüismo y el plurilingüismo (BAKHTIN, 2003; 2008; 2010; 2015; 2016; DI FANTI, 2003; CAVALCANTE FILHO Y TORGA, 2011; FARACO, 2013; 2017; VOLÓSHINOV, 2018). Dejo como consideraciones finales los resultados de mi análisis y explico el porqué se puede pensar en la Competencia Plurilingüe en el proceso de evaluación del Celpe-Bras.Ruzumo: Manga di kussas ta pui djintis sai di se tera pa utru tera, suma pabia di refugiu, pabia di tarbadju, nterkambiu i ku manga di utrus kussas. Suma tambi ku manga kussas ta pui djintis sina papia lingua di utru djintis mesmu ki é sta na sé tera própi. Um di consikencia di kila i omento di numuru di djintis pa bai fassi prova pa sibi si alguin sibi papia língua di strangerus. Na es sintidu, ora ki na Konsideradu mportancia di és provas, nkudji suma objetu di és tarbadju sertificadu di mpenhu na lingu purtuguis pa strangerus, Celpe-Bras. Celpe-Bras i um prova ku ta fassidu pa sibi kal djintis ku pudi papia ku skribi lingu purtuguis dritu,és prova i reconhecidu pa guvernu di Brasil, i pudi uzadu pa entra na skola di formason di Brasil, atrabés di programa PEC-G o PEC-PG, pa tarbadja ku el, pa valida diplomas i tambi até pa otcha dukumentus pa naturaliza pa sedu brasileiru. Pabia di si bon papel na djuntametu, mbusca analisa xtrutura di prova di Celpe-Bras, principalmeti dukumentu- basi de prova di Celpe- Bras, pabia di kuma i ultimu dukumentu oficial ku publikadu na anu di 2020, tambi pabia di kuma el i dukumentu firkidja di ke ki ta difindi.Pa kila,suma objetivu specifiku di es tarabdju, mbuska testa validade di ke ku é ta difindi, suma djubi si kontra i tem possiblidadi di pudu manga di linguas na ora di fasi djintis prova. Pa kila, pa mpudi fassi metodologia ducumental di kunsada analitica, ou qualitativa-interpretativista a tarbadja ku (BORTONI- RICARDO, 2008; LÜDKE O ANDRÉ, 2015), na sintidu di mangas di disciplinas sim limiti ku critica na lado di linguistica aplicada (LA), (PENNYCOOK, 1998; SIGNORINI, 1998; FABRÍCIO, 2006; MOITA LOPES, 2009). Na es ntindimentu, purmeru mpapia di prova na lingu di strangeiro, si storia ku si ideias cientificos OLLER, 1979; CANALE O SWAIN, 1980; FARHADY, 1982; CANALE, 1983; VOLLMER, 1983; WIDDOWSON, 1991; BROWN, 2000; CLARK, 2000; SCHLATTER, GARCEZ O SCARAMUCCI, 2004; SPOLSKY, 2017; RODRIGUES, 2020), assim suma kusas ku pudi uzadu pa djubi validade di um prova (SCHOFFEN, 2009; RETORTA E MAROCHI, 2018).Dipus ntissi explikason di monolinguismo i tambi kuma ki surgi (CALVO, 2011; MONTEAGUDO, 2012; ESPÍRITO SANTO O BARROS, 2018), suma plurigunguismo (CONSELHO DA EUROPA, 2001; 2018; MELO-PFEIFER O SCHMIDT, 2014; MARIZ, SILVA O SILVA, 2017; COSTE, 2019), parsintil ku realidade brasileru (STURZA O FIEPKE, 2017; ESPÍRITO SANTO O BARROS, 2018; FERREIRA, 2018). Nsta na tenta disinvolvi inda ntindimentu a cerca di studu di filosofia de lingus ku papiadu pa Círculo di Bakthin, pa parsintil ku ntindimentu de lingus ku monolinguismoe ku plurilinguismo (BAKHTIN, 2003; 2008; 2010; 2015; 2016; DI FANTI, 2003; CAVALCANTE FILHO O TORGA, 2011; FARACO,2013; 2017; VOLÓCHINOV, 2018). Asim, pa kabanta, n'ghapresenta nha ntindimentu i n'splika pabia ki no dibidi pensa na fasi provas di Celpe-Bras na manga di linguas.Rezumu: Iha motivu oioin ne'ebé hamosu fluxu migratoriu sira ne'ebé ita liu tiha ona tinan barak nia laran, iha situasaun sira hanesan: refujiu, servisu, interkambiu nst., nune'e mós iha razaun oioin ba ema hirak ne'ebé buka atu prátika lian husi rai seluk nian, maske prátika de'it iha railaran. Tan ne'e, movimentu hirak ne'e hamosu konsekuénsia oioin, no ida husi sira ne'e mak númeru ba pedidu ezame profisiénsia iha lian estranjeiru nian aumenta. Sentidu ida ne'e, hodi konsidera relevansia husi avaliasaun hirak ne'e nian, atu defini hanesan objetu estudu nian ba Certificado de Proficiencia em Língua Portuguesa (Celpe-Bras). Celpe-Bras mak ezame profisiénsia iha lian portugés rekoñesidu husi governu Brasil nian no bele uza tantu atu tama ba ensinu superior iha Brazil, liu husi programa PEC-G no PEC-PG, hanesan mós ba iha kampu traballu, validasaun diploma nian no mós ba iha prosesu naturalizasaun nu'udar sidadaun Brazil. Tan ne'e, ninia papel sosiál, ha'u buka analiza didiak estrutura husi ezame Celpe-Bras, liliu hakle'an iha dokumentu-baze husi ezame Celpe-Bras nian, tan sai hanesan dokumentu ofisiál ikus, ida ne'ebé publika tiha ona, iha tinan 2020, no sai hanesan dokumentu baze ba ninia presupostu teóriku sira. Ne'e duni, hanesan objetivu espesífiku, ha'u buka atu hatudu validade ba ninia baze teórika, nune'e mós atu verifika posibilidade hodi hamosu Kompeténsia Plurilínge iha ninia prosesu avaliativu. Ho nune'e, ha'u uza metodolojia dokumental ba indusaun analítika, ka bele mós, kualitativa-interpretativista (BORTONI RICARDO, 2008; LUDKE E ANDRÉ, 2015), bazeadu ba konsepsaun trans-indisiplinar no krítika ba área linguistika aplikada (LA) (PENNYCOOK, 1998; SIGNORINI, 1998; FABRÍCIO, 2006; MOITA LOPES, 2009). Liu husi konsepsaun hirak ne'e, dahuluk ha'u diskuti kona-ba área avaliasaun ba iha lian estranjeira ninia istóriku no perspetiva sientífika sira (OLLER, 1979; CANALE E SWAIN, 1980; FARHADY, 1982; CANALE, 1983; VOLLMER, 1983; WIDDOWSON, 1991; BROWN, 2000; CLARK, 2000; SCHLATTER, GARCEZ E SCARAMUCCI, 2004a; SPOLSKY, 2017; RODRIGUES, 2020), hanesan mós aspektu sira ne'ebe bele utiliza atu hatudu validade ezame ida nian (ACHOFFEN, 2009; RETORTA E MAROCHI, 2018). Hafoin, ha'u haktuir kona-ba definisaun monolinguizmu no ninia orijen (CALVO, 2011; MONTEAGUDO, 2012; ESPÍRITO SANTO E BARROS, 2018), hanesan mós plurilinguizmu (CONSELHO DA EUROPA, 2001; 2018; MELOPFEIFER E SCHMIDT, 2014; MARIZ, SILVA E SILVA, 2017; COSTE, 2019), relasiona ho realidade Brazil nian (STRURZA E FIEPKE, 2017; ESPÍRITO SANTO E BARROS, 2018; FERREIRA, 2018). Tan ne'e ha'u sei dezenvolve atendimentu kona-ba estudu filozófiku lianguajen sira ne'ebe estabelese tiha ona husi Circulo Bakhtin, relasiona ho ninia konsepsaun linguajen nian ho monolinguizmu no plurilinguizmu (BAKHTIN, 2003; 2008; 2010; 2015; 2016; DI FANTI, 2003; CAVALCANTE FILHO E TORGA, 2011; FARACO, 2013; 2017; VOLÓCHINOV, 2018). Nune'e, hanesan mós konsiderasaun final, ha'u aprezenta prova husi ha'u nia análize no esplikasaun kona-ba tansá iha hanoin ba Kompeténsia Plurilingue iha prosesu avaliativu Celpe-Bras nian.Abstract: Several reasons cause the migratory flows that we experience over the years, such as in situations of refuge, work, study exchange, etc., as well as several reasons in cases of people who seek to practice a foreign language even within your country of origin. Therefore, one of the consequences of these movements is the increase in requests for proficiency exams in foreign languages. In this sense, when considering the relevance of these assessments, I defined the Certificate of Proficiency in Portuguese for Foreigners, Celpe-Bras, as the object of study. Celpe-Bras is the Portuguese language proficiency exam recognized by the government of Brazil that can be used for entry into Brazilian higher education, through the PEC-G and PEC-PG programs, as for entry into the labor market, validation of diplomas, and even in Brazilian naturalization processes. Thus, given its social role, I tried to better analyze the structure of the Celpe-Bras exam, more specifically the "Documento-base do exame Celpe-Bras", as it was the last official document published, in 2020, and for being a base document of its theoretical assumptions. Therefore, as a general objective, I tried to investigate the validity of its theoretical basis, as well as to reflect on the practice of the Plurilingual Competence in its evaluation process. For this, I made use of a documentary methodology of analytical induction, that is, qualitative-interpretative (BORTONIRICARDO, 2008; LÜDKE AND ANDRÉ, 2015), based on the trans-interdisciplinary and critical conception of the field of Applied Linguistics (PENNYCOOK, 1998; SIGNORINI, 1998; FABRÍCIO, 2006; MOITA LOPES, 2009). Through these conceptions, I first discuss the area of foreign language assessment, its history, and scientific perspectives (OLLER, 1979; CANALE AND SWAIN, 1980; FARHADY, 1982; CANALE, 1983; VOLLMER, 1983; WIDDOWSON, 1991; BROWN, 2000; CLARK, 2000; SCHLATTER, GARCEZ AND SCARAMUCCI, 2004; SPOLSKY, 2017; RODRIGUES, 2020), as well as the aspects that can be used to attest the validity of an exam (SCHOFFEN, 2009; RETORTA AND MAROCHI, 2018). Then, I discuss the definition of monolingualism and its emergence (CALVO, 2011; MONTEAGUDO, 2012; ESPÍRITO SANTO AND BARROS, 2018), as well as plurilingualism (CONSELHO DA EUROPA, 2001; 2018; MELO-PFEIFER AND SCHMIDT, 2014; MARIZ , SILVA AND SILVA, 2017; COSTE, 2019), relating them to the reality of Brazil (STURZA E FIEPKE, 2017; ESPÍRITO SANTO AND BARROS, 2018; FERREIRA, 2018). I still develop understandings of the philosophical studies of language established by The Bakhtin Circle, relating its conception of language with monolingualism and plurilingualism (BAKHTIN, 2003; 2008; 2010; 2015; 2016; DI FANTI, 2003; CAVALCANTE FILHO AND TORGA, 2011; FARACO, 2013; 2017; VOLÓCHINOV, 2018). Thus, as final considerations, I present the findings of my analysis and explain the reasons to think the Plurilingual Competence in the evaluation process of Celpe-Bras.1 recurso online : PDF.application/pdfMultilinguismoLingua portuguesa - Composição e exerciciosTestes de aptidãoLetrasValidade e competência plurilíngue : reflexões sobre os pressupostos teóricos do exame Celpe-Brasinfo:eu-repo/semantics/publishedVersioninfo:eu-repo/semantics/masterThesisporreponame:Repositório Institucional da UFPRinstname:Universidade Federal do Paraná (UFPR)instacron:UFPRinfo:eu-repo/semantics/openAccessORIGINALR - D - AMANDA LETICIA SOUZA CORDOVIL DIAS.pdfapplication/pdf4656399https://acervodigital.ufpr.br/bitstream/1884/78811/1/R%20-%20D%20-%20AMANDA%20LETICIA%20SOUZA%20CORDOVIL%20DIAS.pdf3628a8933e5d40701ac3601c5af07953MD51open access1884/788112022-09-20 14:47:08.254open accessoai:acervodigital.ufpr.br:1884/78811Repositório de PublicaçõesPUBhttp://acervodigital.ufpr.br/oai/requestopendoar:3082022-09-20T17:47:08Repositório Institucional da UFPR - Universidade Federal do Paraná (UFPR)false |
dc.title.pt_BR.fl_str_mv |
Validade e competência plurilíngue : reflexões sobre os pressupostos teóricos do exame Celpe-Bras |
title |
Validade e competência plurilíngue : reflexões sobre os pressupostos teóricos do exame Celpe-Bras |
spellingShingle |
Validade e competência plurilíngue : reflexões sobre os pressupostos teóricos do exame Celpe-Bras Cordovil, Amanda Letícia Souza Multilinguismo Lingua portuguesa - Composição e exercicios Testes de aptidão Letras |
title_short |
Validade e competência plurilíngue : reflexões sobre os pressupostos teóricos do exame Celpe-Bras |
title_full |
Validade e competência plurilíngue : reflexões sobre os pressupostos teóricos do exame Celpe-Bras |
title_fullStr |
Validade e competência plurilíngue : reflexões sobre os pressupostos teóricos do exame Celpe-Bras |
title_full_unstemmed |
Validade e competência plurilíngue : reflexões sobre os pressupostos teóricos do exame Celpe-Bras |
title_sort |
Validade e competência plurilíngue : reflexões sobre os pressupostos teóricos do exame Celpe-Bras |
author |
Cordovil, Amanda Letícia Souza |
author_facet |
Cordovil, Amanda Letícia Souza |
author_role |
author |
dc.contributor.other.pt_BR.fl_str_mv |
Universidade Federal do Paraná. Setor de Ciências Humanas. Programa de Pós-Graduação em Letras |
dc.contributor.author.fl_str_mv |
Cordovil, Amanda Letícia Souza |
dc.contributor.advisor1.fl_str_mv |
Brahim, Adriana Cristina Sambugaro de Mattos, 1972- |
contributor_str_mv |
Brahim, Adriana Cristina Sambugaro de Mattos, 1972- |
dc.subject.por.fl_str_mv |
Multilinguismo Lingua portuguesa - Composição e exercicios Testes de aptidão Letras |
topic |
Multilinguismo Lingua portuguesa - Composição e exercicios Testes de aptidão Letras |
description |
Orientadora: Prof.ª Dra. Adriana Cristina Sambugaro de Mattos Brahim |
publishDate |
2022 |
dc.date.accessioned.fl_str_mv |
2022-09-20T17:47:08Z |
dc.date.available.fl_str_mv |
2022-09-20T17:47:08Z |
dc.date.issued.fl_str_mv |
2022 |
dc.type.status.fl_str_mv |
info:eu-repo/semantics/publishedVersion |
dc.type.driver.fl_str_mv |
info:eu-repo/semantics/masterThesis |
format |
masterThesis |
status_str |
publishedVersion |
dc.identifier.uri.fl_str_mv |
https://hdl.handle.net/1884/78811 |
url |
https://hdl.handle.net/1884/78811 |
dc.language.iso.fl_str_mv |
por |
language |
por |
dc.rights.driver.fl_str_mv |
info:eu-repo/semantics/openAccess |
eu_rights_str_mv |
openAccess |
dc.format.none.fl_str_mv |
1 recurso online : PDF. application/pdf |
dc.source.none.fl_str_mv |
reponame:Repositório Institucional da UFPR instname:Universidade Federal do Paraná (UFPR) instacron:UFPR |
instname_str |
Universidade Federal do Paraná (UFPR) |
instacron_str |
UFPR |
institution |
UFPR |
reponame_str |
Repositório Institucional da UFPR |
collection |
Repositório Institucional da UFPR |
bitstream.url.fl_str_mv |
https://acervodigital.ufpr.br/bitstream/1884/78811/1/R%20-%20D%20-%20AMANDA%20LETICIA%20SOUZA%20CORDOVIL%20DIAS.pdf |
bitstream.checksum.fl_str_mv |
3628a8933e5d40701ac3601c5af07953 |
bitstream.checksumAlgorithm.fl_str_mv |
MD5 |
repository.name.fl_str_mv |
Repositório Institucional da UFPR - Universidade Federal do Paraná (UFPR) |
repository.mail.fl_str_mv |
|
_version_ |
1801860507525709824 |